Verborgen verhalen over werken uit de collectie oude kunst van Bonnefanten en hun omzwervingen, voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Met kunst die door de nazi's werd begeerd.

Boeiende, spannende en soms tragische verhalen worden in deze tentoonstelling verteld. Ze gaan schuil achter de bijna twintig geselecteerde kunstwerken die te zien zijn. Aan de presentatie ging onderzoek naar een specifiek deel van de collectie oude kunst van Bonnefanten vooraf: de Nederlands Kunstbezit/NK-collectie. Het Bonnefanten heeft deze in langdurig bruikleen van de Nederlandse staat. De NK-collectie bestaat uit kunstwerken die na de Tweede Wereldoorlog teruggeven (gerecupereerd) zijn aan Nederland. Dit waren kunstwerken die in Nederland zijn geroofd, verkocht, of verkocht onder druk, door of in opdracht van nazi-prominenten.

Verborgen verhalen

De getoonde werken hebben naast hun kunsthistorische verhaal nog veel meer interessants te vertellen over roof, verkoop uit vrije wil of verkoop onder druk rond de Tweede Wereldoorlog. Het zijn verborgen verhalen, die alleen met grondig herkomstonderzoek ontrafeld kunnen worden. Ze gaan over de vooroorlogse eigenaren (o.a. de Nederlandse kunstverzamelaars Lanz en Goudstikker en de Weense familie Rothschild), de kunsthandel rond WOII en het verblijf van de werken in Nazi-Duitsland als gevolg van de verzameldrift van onder andere Hitler en Göring. Na de oorlog volgt niet zelden het verhaal van een decennialange zoektocht naar de rechtmatige eigenaren. Een lastige opgave, die meermaals heeft geleid tot teruggave oftewel restitutie, maar soms ook jarenlang voortsleept en niet zelden inzet is van juridische strijd

Actueel thema

Het achterhalen of een kunstwerk gestolen is of verkocht onder dwang, is in Nederland nog nooit zo actueel geweest. Zowel de Nederlandse musea als de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) zijn de afgelopen jaren steeds intensiever onderzoek gaan doen naar hun collecties. In de presentatie Kunst op drift wordt aan de hand van de kunstwerken het verhaal van dit restitutieproces verteld in drie periodes: 1900 - 1945, 1945 - 1997 en 1997 - heden.

Vanaf het moment dat de geallieerden de stukken vanuit Duitsland terugsturen naar Nederland, probeert het Rijk ze bij de rechtmatige eigenaren te krijgen via een restitutietraject. Werken die na de bevrijding niet zijn geclaimd, worden door de staat geveild of apart gezet voor musea en andere publieke gebouwen. Deze collectie wordt Nederlands Kunstbezit ofwel de NK-collectie genoemd. Bonnefanten heeft 132 werken uit de NK-collectie in langdurige bruikleen.

Sinds 2022 wordt er een nieuwe impuls gegeven aan het herkomstonderzoek naar de NK-collectie. Zo wordt ook de periode 1933-1940 erin meegenomen en gaan onderzoekers van de RCE opnieuw actief op zoek naar de rechtmatige eigenaren. Ook het Bonnefanten is verantwoordelijk voor herkomstonderzoek naar de eigen collectie. Voor nieuwe aanwinsten waarvan de herkomst tussen 1930 en 1950 onbekend is, wordt een herkomstonderzoeksprotocol uitgevoerd waarbij verschillende databanken worden geraadpleegd. Het merendeel van databases zijn publiek toegankelijk. Kunst op drift is daarmee ook een uitnodiging aan iedereen die herkomstonderzoek naar zijn of haar kunstobjecten wil doen.